امام حسين (ع):
خدايا! آن کس که تو را گم کرده چه بدست آورده و آن کس که تو را يافته چه از دست داده.
بحار الانوار، ج 95، ص 226
بـوداگـرايي دين و فلسفـه اي مبتني بـر آمـوزه هـاي«سيدارتا گوماتا» کـه در حدود 566 تا 486 ق. م مي زيسته است بنا شد. بنا بر داستانهاي بودايي سيدارتا (به معني کمال جو) در منطقه اي در نپال کنوني بدنيا آمد. پس از زايش توجه پيشگويان به او جلب شد. بدينگونه که سيدارتا در آينده يا پادشاهي جهانگير خواهد شد، يا روحاني بيداردل.
پدرش يعني«سودو دانا شاه»، براي اينکه پسرش در راه او قرار گيرد وي را در ناز و نعمت پروراند و در کاخهايي محفوظ قرار داد تا سيدارتا با رنجها و کاستيهاي زندگي آشنايي نيابد. با اين حال وي از کاخ گريخت و در طي اين گريز با چهار منظره از زندگي آشنا شد: پيري، بيماري، مرگ و شخصي پارسا که در پي رهايي از رنجها بوده.
ديدن اين چهار منظره بر وي تأثيري ژرف نهاد و بر آن شد که زندگي شاهزادگي را نهاده و به جستجوي حقيقت بپردازد. پس از گذراندن مدتي با مرتاضان، در جنگلها، آن راه را، راه راستين حقيقت يابي ندانست راهي ميانه در پيش گرفت.
مطابق اعتقادات بودائيان، سيدارتا پس از شش سال آزمودن و پويش، در مکاني به نام يودگايا، زير درختي بنام درخت بيداري (بودي) به درون پويي (مراقبه و مکاشفه) نشست و پس از چيرگي بر ترفندهاي مارا (ديو ديوان) به دريافت رموز و بيداري کامل رسيد و بودا گشت. واژه بودا يعني بيدار شده، يا به عبارتي به روشني رسيده مي باشد.
بودا مي گفت: علت رنج کشيدن هوس است، هوس و تمايل به زندگي و بدست آوردن چيزهاي بسيار. احساسات قدرتمندي چون عشق دنيوي، نيز باعث رنج کشيدن مي شود. بدنبال اين طرز تفکر چهار اصل را بنيان گذارد.
1- اول آنکه رنج جزء جدايي ناپذير تمامي مراحل طبيعي زندگي است (تولد، بيماري، پيري، مرگ).
2- هوس باعث رنج است.
3- براي غلبه بر درد و رنج مي بايست از تمامي هوسها و خودخواهي ها دور شد.
4- چهارمين اصل به بيان چگونگي دست يافتن به سه اصل قبلي پرداخته است.
روشي که بودا به تعليم عقايد خود مي پرداخت به راه هشتگانه شهرت دارد که طبق آن مي بايست هشت عمل صحيح را پيش گرفت: پندار نيک، هدف درست، گفتار نيک،رفتار نيک، شغل درست، تلاش صحيح، تفکر صحيح و مراقبه (meditation)
هدف مذهب بودا رسيدن به «نيروانا» يا همان عالم صلح و آرامش و آسودگي از رنج است. از جمله عقايد بودائيان زندگي مکرر يا تناسخ است و معتقدند که انسان پس از مرگ، دوباره متولد مي شود. بدين ترتيب هر زندگي بعدي عذاب يا پاداش زندگي قبلي خواهد بود.
